گزارش برنامه پیمایش ارتفاعات البرز شرقی از نوا تا ارجمند(۱۴ تا ۱۸ خرداد ۹۷)

پیمایش ارتفاعات البرز شرقی از نوا تا ارجمند(۱۴ تا ۱۸ خرداد ۹۷)

تعداد : ۱۴ نفر
هوا : معتدل ( شب دوم بارانی همراه با رعد و برق)، کوهها تقریبا عاری از برف
وسیله نقلیه: مینی بوس بنز
در ابتدا قرار بر این بود که این پیمایش تا قله امیری (کهوتو) با مقصد نهایی روستای هاره اجرا شود اما صعود به قله امیری حذف و مقصد نهایی به شهر ارجمند تغییر یافت.

روز اول پیمایش نوا به ارجمند :

(دوشنبه) پس از تجمع در یکی از نقاط شرق تهران در ساعت ۶ صبح و بستن کوله ها بر روی باربند مینی بوس، راس ساعت ۷ به سمت جاده هراز حرکت کردیم. با توجه به تعطیلی ۵ روزه نیمه خرداد و شلوغی بیش از اندازه جاده هراز، در ساعت ۱۳٫۳۰ به پل مون و ابتدای دو راهی نوا و ظرف نیم ساعت یعنی ساعت ۱۴ به روستای نوا رسیدیم و در محل پارکینگ بالای کارخانه آب معدنی خود رابرای صعود آماده نمودیم. در ساعت ۱۴٫۲۵ با برداشتن کوله های سنگینی صعود خود را آغاز نمودیم.

در مراحل ابتدایی راه با توصیه یکی از افراد محلی مبنی بر استفاده از راه پایین دست و عدم نصب چادرها بر روی سبزه های دشت آزو، راه پایین را از کنار تابلوی مجاور دو نهر آب انتخاب نموده و در ساعت ۱۶٫۴۵ به محل استقرار کمپ در نقطه ای بالاتر از دشت آزو و کنار منابع آب رسیدیم که چشمه هایی نیز در مجاورت آن قرارد داشت . ارتفاع این نقظه ۲۶۷۲ متر بوده است.

در هوایی معتدل شب را در محل کمپ سپری نموده و راس ساعت ۵ صبح بیدار شدیم تا خود را برای صعود آماده کنیم.

روز دوم پیمایش نوا به ارجمند:

(سه شنبه)
در ساعت ۷٫۱۰ صبح از مسیر تپه ماهور های منتهی به یال پاشوره ، صعود خود را آغاز نمودیم. به دلیل سنگینی کوله ها در سه نوبت هرکدام به مدت یه ربع استراحت نمودیم . ابتدا در ساعت ۸٫۳۰، نوبت دوم، گردنه روی یال و سوم در ارتفاع ۳۶۰۰ متری.
در نهایت در ساعت ۱۲٫۳۰ به قله ۳۸۶۴ متری پاشوره رسیدیم و در آنجا نیز به استراحت و عکاسی پرداختیم. در ساعت ۱۳٫۲۵ با سمت و سوی غرب به شرق بر روی خط الراس پهن پاشوره به راه افتادیم. کمی بعد با تابلوی قله پاشوره مواجه شدیم که عده ای از کوهنوردان محلی به سلیقه خود در کنار دهانه کوچک آتشفشان خاموش پاشوره و محل خروجی سنگهای متخلخل و سیاه آتشفشانی (موسوم به سنگ پا) نصب کرده بودند.

در همان امتداد به راه خود ادامه داده و در ساعت ۱۴٫۵۰ به قله هلزم با ارتفاع ۳۹۰۰ متر و در ساعت ۱۵٫۵۰ به قله لهرک به ارتفاع ۳۸۵۰ متر صعود نمودیم.

یکی از گزینه های پیش روی برنامه ادامه همان جهت و صعود به قله رنگرزدکان بوده که به دلیل دوری مسافت از یک طرف و خطر بروز صاعقه از طرف دیگر کنسل شد. از روی قله لهرک به سمت شمال، گردنه و دشت ساهون سرازیر شدیم. دشتی سرسبز و پرگل و گسترده، با تعداد زیادی چشمه و با ارتفاعی بالاتر از ۳۰۰۰ متر از مسیر جاده عشایری که به سمت شرق تا انتهای دشت ساهون و پس از آن دشت زیبای کلک ساهون و سپس شهر ارجمند کشیده شده تا دریاچه فصلی ساهون پیمودیم. در ساعت ۱۸ و پس از عبور از تعدادی کلبه دامداران به ابتدای این دریاچه رسیدیم که خط القعر این دشت بزرگ محسوب می شود و از سمت غرب و شرق آن دو نهر به آن میریزد.

این دریاچه در سالهای مختلف با توجه به میزان بارندگی و فصل ورود به آن چهره های مختلفی به خود میگیرد و سال گذشته کاملا خشک، بعضی از سالها پر آب و در سال جاری به صورت گلزار زیبایی در آمده بود که در انتهای آن حالت دریاچه به خود گرفته بود. ما در محلی نسبتا خشک در میان دو نهر آب – ترجیحا برای شرب مصرف نشود- کمپ خود را برپا نمودیم. ارتفاع این نقطه ۳۱۰۰ متر بوده است.

روز سوم پیمایش نوا به ارجمند:

پس از سپری نمودن شبی پر باران و همراه با باد شدید و رعد و برق، ساعت ۷ صبح بیدار شده و پس از صرف صبحانه و برچیدن کمپ در ساعت ۸٫۴۰ از راهی واقع در قسمت غربی دریاچه به سمت شمال و تنگه ساهون راه خود را آغاز نمودیم.
در ابتدای تنگه سعی نمودیم که کفش مان خیس نشود اما در ادامه راهی به جز عبور از درون آب نیافتیم. در یک نقطه نیز به دلیل گیر کردن تخته سنگی بزرگ در بین دو جداره تنگه ، ناچارا به حالت نشسته از روی آب گذشتیم. عرض تنگه در بعضی قسمتها تا یک متر نیز می رسید.

پس از عبور از تنگه و رسیدن به فضایی باز، مسیر نهر آب را که پس از عبور از تنگه دیگری به نام تنگه “نمی ” به سمت روستای هاره میرود، رها کرده و از دره سمت راست خود را در مسیر راه مالرویی قرار دادیم که به سمت دشت وردل میرفت. در ابتدای این مسیر و در ارتفاعی معادل ۳۰۳۰ متر به کنار چشمه ای پر آب رسیده و از ساعت ۱۰٫۱۵ تا ۱۰٫۴۵ در کنار آن به استراحت و صرف میوه و تنقلات پرداختیم.
مراتع این منطقه در اختیار ارتش بوده و افرادی را (از ملیت افغانی)به عنوان قرقچی به خدمت گرفته تا از آن حفاظت نماید.

با شیبی ملایم رو به سمت شرق به راه خود ادامه میدهیم و به دشت زیبا و سرسبز وردل (vardel) میرسیم. در ساعت ۱۱٫۳۰ در کنار چشمه پر آبی کمی به استراحت می پردازیم و سپس در همان جهت در دشت وردل به راه خود ادامه میدهیم از کنار دو مجموعه ساختمان سنگی مخروبه گذشته و کمی بالاتر از راه در کنار چشمه سوم و با تعارف قرقچی دیگر منطقه به صرف چای آتشی دعوت می شویم.( ساعت ۱۲٫۲۵) در قسمت جنوبی این دشت و محل چشمه سوم قله زیبای ساهون قرار دارد. شیب صعود این قله از قسمت جنوبی آن یعنی دشت ساهون زیاد و جنس دامنه آن سنگریزه ای می باشد. در حالیکه از رخ شمالی و از سمت دشت وردل راههای خوبی برای صعود دیده میشود. ما به دلیل ضیق وقت قصد صعود به این قله را کنار نهاده و به سمت قله شمالی دشت یعنی وردل به ارتفاع ۳۳۴۵ متر راه دامنه ملایم آن را در پیش میگیریم و در ساعت ۱۴٫۰۰ به بالای آن میرسیم. قلل ساهون و وردل هر دو بر روی رشته اصلی البرز واقع بوده و با گردنه پهنی به هم متصل می گردند.

قله ساهون با گردنه بین دو دشت ساهون و کلک ساهون به قله کوتاه رنگرزدکان از دیگر قلل رشته اصلی البرز اتصال یافته که ادامه آن به سمت غرب تا قلل هلزم و لهرک امتداد میابد. از این سو، خط الراس اصلی البرز رو به سوی شرق تا دشت چمن خو، امتداد یافته و از آنجا با تغییر جهت به سوی شمال تا قله امیری و قله های بعدی آن میرود.
ما ، از روی قله وردل امتداد خط الراس تا گردنه چمن خو خود را رها کرده و با سمت و سوی شمال شرق از طریق راهی پاکوب و در ساعت ۱۴٫۴۵ خود را به دشت چمن خو به ارتفاع ۳۰۳۷ متر می رسانیم.

بنا به دلایلی از جمله عدم تناسب تعداد و ظرفیت افراد گروه و همچنین سنگینی کوله ها با مسیر انتخاب شده، تصمیم میگیریم در این مکان نهار خود را صرف نموده و به جای صعود به قله امیری، به سمت روستای ارجمند برویم. با کسب اطلاعاتی از دامدارن مستقر در دشت چمن خو به این نتیجه رسیدیم که فاصله دشت تا روستای ارجمند ۲۴ کیلومتر بوده و امکان طی مسافت آن در دو روز باقیمانده وجود دارد . تنها چالش ما کسب امکان اطلاع رسانی به راننده مینی بوس بوده که قرار بود در روستای هاره امیری در جاده هراز منتظر ما باشد.

پس از صرف نهار در نیمه شرقی دشت که فاقد آب است در ساعت ۱۶٫۴۰ به سمت گردنه چمن خو واقع در منتهی الیه شرقی دشت حرکت کرده و به بلند ترین نقطه آن رسیدیم که امکان تماس تلفنی در آنجا برقرار شد. قرار را با راننده مینی بوس برای ساعت ۱۰ صبح روز جمعه (روز آخر) در شهر کوچک ارجمند گذاشته و سپس در امتداد جاده عشایری ادامه راه دادیم. در سمت چپ (شرق) ما نیز در کف دره ، کلبه ای در کنار تک درخت بیدی دیده میشد که از آنجا نیز امکان رفتن به ارجمند وجود داشت.

پس از سرازیر شدن از جاده ای که به ارجمند میرود و در کف دره ای، مجموعه کلبه های روستایی تمییز و خالی از سکنه ای وجود دارد که تا قبل از کوچ دامداران خالی از سکنه است. ما نیز دو تا از اتاقها و یک ایوان را جارو کرده و در آنجا اقامت گزیدیم. این خانه روستایی دارای آب لوله کشی شده( با لوله های پلی اتیلن از چشمه های بالا دست) و سرویس بهداشتی می باشد. در ساعت ۱۷٫۴۰ به این منزل رسیده و شب را در آنجا اقامت گزیدیم. نام این مرتع تجیرک ( Tajirak) می باشد.

روز چهارم  پیمایش نوا به ارجمند:

(پنجشنبه)
پس از صرف صبحانه و با توجه به داشتن زمان زیاد رسیدن به ارجمند( فرض ما بر این بوده که جاده خاکی تا ارجمند تماما سرازیری است در حالیکه دوبار جاده از گردنه هایی بالا میرود که البته دومی قابل توجه است) تصمیم گرفتیم قبل از سرازیر شدم به پایین، برنامه صعود به قله ساهون را به جای قله حذف شده امیری در دستور کار قرار دهیم. سه نفر از همراهان در منزل ییلاقی باقی مانده و بقیه در ساعت ۸٫۴۵ ابتدا به دشت وردل که در سمت غرب و بالا دست ما قرار داشت صعود کرده و پس از طی کردن دشت به پای یال صعود خود را رساندیم.

این یال به قله فرعی ساهون به ارتفاع ۳۵۹۰ متر ختم می شود و قله اصلی به ارتفاع ۳۶۱۵ متر در سمت راست(غرب) آن واقع است. بین دو قله دره باریک و پر شیبی هست که در بالاتر کمی پهن می شود

در ساعت ۱۱٫۳۰ به قله اصلی ساهون رسیدیم و البته دو نفر از همراهان پس از صعود قله فرعی به گروه ملحق شدند. در ساعت ۱۲٫۰۰ از قله سرازیر شده و پس از استراحتی مختصر نزد قرقچی ها و صرف چای، در ساعت ۱۴٫۲۵ از راه پاکوب دامدارن به خانه ییلاقی رسیدیم یعنی ابتدا به جاده پایین دست خانه های ییلاقی و کمی سر بالایی به خانه ها خود را رساندیم. در ساعت ۱۶٫۰۰ و پس از آن که کوله ها با همکاری مالک منزل ییلاقی ( نوه حاج ذوالفقار) با لندور به محل اسکان شب آخر منتقل شده ، گروه اصلی به جز دو نفر که با لندور و کوله ها به پایین رفتند حرکت خود را به مقصد محل کمپ سوم آغاز نمودند و ساعتی بعد پس از طی راه میانبر و رها کردن جاده پر پیچ و خم خود را به محل کمپ که کنار جاده و دره ای پر آب بودند رساندند.

با توجه به صرف وقت روز چهارم برای صعود قله ساهون ، امکان رسیدن در ساعت مقرر به پای مینی بوس (ارجمند) در روز پنجم تقریبا غیر ممکن شده بود. لذا اعضای گروه اصلی بر روی گردنه مشرف به دره محل اقامت مجددا با راننده مینی بوس تماس گرفته و با کسب نشانه هایی از راننده لندور محل تقریبی کمپ را به اطلاع راننده مینی بوس رسانده تا صبح جمعه خود را به آنجا برساند.

شب را در محل کمپ به ارتفاع ۲۶۱۵ متر و در روی تپه مشرف به دره آبدار گذراندیم.

روز پنجم پیمایش نوا به ارجمند:

(جمعه):
پس از صرف صبحانه و برچیدن چادرها در هوایی تمییز و خنک و آسمانی آبی تر از همیشه منتظر مینی بوس نشستیم. در ساعت ۱۰ صبح مینی بوس به محل کمپ رسیده و راننده با معرفت آن ما را به صرف هندوانه ( البته به هزینه اعضای گروه) دعوت کرد. در ساعت ۱۱ پس از بستن بارها بر روی بار بند به سمت مقصد نهایی برنامه (ارجمند) به راه افتادیم.

نهار را در رستوران هزار دستان به مدیریت آقای محمد آقا جانزاده اهل آمل (۰۹۱۱۹۱۴۹۹۱۷) با غذاهای متنوع و خوشمزه شمالی صرف نموده و در ساعت ۱۴ به سمت تهران حرکت کردیم. این رستوران در مجاورت مسجدی قرار دارد که دارای سرویس بهداشتی تمییز می باشد. در ساعت ۱۴٫۳۰ به جاده فیروزکوه و در ۱۶٫۴۵ در جاده ای بدون ترافیک ( علیرغم ۵ روز تعطیلی) به تهران رسیدیم.
سایر توضیحات:
* دشت چمن خو نسبت به دشت ودل کم آب تر است و فقط یک چشمه در قسمت میانی دشت و حدودا زیر قله وردل دارد.
*راه خاکی و عشایری منتهی به تجیرک و دشت چمن خو از کوچه ای به نام دو بام واقع در ارجمند شروع شده و در نقطه ای که دوشاخه میشود به سمت راست میپیچد. راه مستقیم به سمت مرتع عمرک منتهی می گردد.
*راه دشت های کلک ساهون(قبل از گردنه) و ساهون( بعد از گردنه ارتباطی بین دو قله رنگرزدکان و ساهون) از ارجمند شروع شده و از میان دره ای در غرب آن رو به بالا می رود این دره در انتها به دشتهای لهرک و هلزم و انجی ( بالای روستای نوا) بن بست می شود.
*راهی دیگر در قسمت جنوبی ارجمند رو به غرب از جاده آسفالته اصلی جدا می شود که پس از عبور از تعدادی روستا در نهایت به لاسم و جاده هراز ختم می گردد.
*ادامه جاده آسفالته ازجمند از سمت جنوب به جاده فیروزکوه ( ده کیلومتری شهر فیروزکوه) و از سمت شمال به روستای بزرگ لزور ( یا لزیر با گویش اهالی) امتداد می یابد.
*همانطور که گفته شد گردنه چمن خو بر روی رشته اصلی البرز قرار دارد. یالی از گردنه به سمت شمال ،امتداد این رشته است که به قلل مرتفعی از جمله امیری ، میشکا خونی ، بوم میشینه مرگ و … ختم می گردد.
* در صورت صعود قله امیری میتوان از طریق دره مازیار به روستای هاره و جاده هراز در منطقه امیری و شاهاندشت رسید.
*در صورت ادامه خط الراس بعد از قله امیری میتوان به دشت پر آب و زیبای رسم و اروشه و روز بعد چه از طریق تنگه رسم و چه راه تراورسه و پاکوب تا گردنه پروز به جاده بین دو روستای پردمه و نشل خود را رسانده و با مشین به جاده هراز در منطقه بایجان وارد شد.
* در صورت ادامه خط الراس تا قله میشینه مرگ و یا حداقل قله قبل از آن(قله بوم) از طریق گردنه فی مابین به سمت دریاچه، تنگه و روستای لزور (لزیر انتخاب مسیر نمود.
*انتخاب کامل این خط الراس از پاشوره تا میشینه مرگ نیازمند برنامه ریزی مناسب بار و مواد غذایی، تعداد کم گروه و یکدستی توانایی افراد دارد. زمان نرمال پیمایش این خط الراس ۶ روز می باشد.
سایر برنامه های پیشنهادی:
۱-رفتن به دشت ساهون و برپایی کمپ در کنار یکی از چشمه های بیشمار آن با وسیله نقلیه ( شخصی یا کرایه) و صعود قله های رنگرزدکان و ساهون در دو طرف دشت (جنوب و شمال) و بازگشت به ارجمند
۲-حرکت از نوا تا دشت آزو و از آنجا از دامنه سمت چپ دشت تا دشت وسیع انجی ( از طریق راه پاکوب) و ادامه راه از طریق جاده خاکی تا ابتدای دشت ساهون، برپایی کمپ در کنار فولاد چشمه ، صعود به قله لهرک و بازگشت به نوا
۳-رفتن به دشت ساهون (ماشین کرایه)، شب مانی در آنجا و سپس عبور از تنگه ساهون و استقرار کمپ دوم در دشت وردل، صعود به قله وردل در همان روز، صعود به قله ساهون در روز سوم و بازگشت به جاده در پایین دست دشت وردل (تجیرک)
۴-به این نکات قبل از عزیمت توجه شود:
۴-۱- انتخاب زمان مناسب برای اجرای برنامه های فوق به لحاظ مناسب بودن هوا و سرسبزی و پر آب بودن زمین
۴-۲- وضعیت جاده های دسترسی به لحاظ امکان استفاده از آن